Uyku bozuklukları, kişilerde bulunan hastalıkların belirtisidir. Hastalığın başlangıç aşamasında santral sinir sisteminin etkilenerek, uyku bozukluklarına yol açtığı bilinmektedir. Uykunun sadece boşa geçecek bir zaman olarak görülmemesi gerekir. Yaşamın üçte birini kapsayan uyku, fiziksel ve zihinsel sağlığın yenilenmesi için önemli olan bir dönemdir. Uyku bozuklukları mesleki kazalara ve trafik kazalarına yol açabildiğinden, mutlaka tedavi edilmelidir. Uyku düzenini bozan rahatsızlıklar, kişinin sağlığını ve yaşam kalitesini de bozmaktadır. Bazı uyku bozuklukları uykuyu sürdürme ya da uykuya dalma sorunlarına neden olurken, bazıları gündüz aşırı uykuya neden olur. Bazı uyku hastalıkları ise yaşamı tehdit eden niteliktedir. Uyku bozuklukları genelde hastalık habercisidir. Herhangi bir hastalığa uyku problemlerinin eşlik etmesi, santral sinir sisteminin etkilenmesi nedeniyle olmaktadır. Bunların dışında uyku bozukluğu olanlar, kullanılan ilaçlardan kaynaklanan bozukluklar mutlaka Uzman doktorlarca değerlendirilmelidir.
Uyku bozukluğuna sebep olan faktörler nedir?
Psikolojik faktörler
Uykusuzluk eğilimi: Bazı kişiler stresli dönemlerinde daha fazla uykusuzluk sorunu yaşarlar. Bu kişilerin yapıları gereği uykusuzluğa yatkın olduğunu bilmeleri, bu sorunla daha kolay baş etmelerini sağlar.
Kalıcı stres: Kişilerin ailevi problemleri olması, iş hayatında sorunlar yaşaması gibi sorunlar yaşaması uykusuzluk problemleri yaşamasına neden olabilir. Stres ile başa çıkmayı öğrenmek, uyku bozukluklarına çare olabilir.
Yaşam tarzı
Uyarıcılar kullanmak: Kişinin kafein içeren kahve gibi içecekleri tüketmesi uyku sorunlarına neden olabilir. Bu gibi içeceklerin tüketilmesi uykuya dalmayı engellemese de dinlendirmeyen bir uykuya sebep olabilir. İlaçların içinde de uyarıcı maddeler bulunmaktadır. Bunlarda uyku problemleri yaşanmasına neden olabilir.
Alkol kullanmak: Bazı kişiler alkol aldıklarında, daha kolay uyuyacağını düşünür. Alkol belki daha kolay uykuya dalmaya yardımcı olabilir. Fakat uyku süresince sürekli uyanmanıza neden olduğundan, problemler yaşamanıza neden olabilir.
Çalışma saatleri: Özellikle vardiyalı sistemle çalışanların uyku sorunları yaşaması muhtemeldir. Çalışma saatlerinde sürekli olarak değişimler olan kişiler bu sorunu yaşarlar. Sabahları aynı saatte kalkmak, uyku ritmini sağlamak için önemlidir.
Egzersiz: Dinlenme ve sakin yaşam tarzı bilinenin aksine, uykuya dalma sorunları yaşanmasına neden olur. Düzenli bir egzersiz programı uygulamak, iyi bir uykunun temelidir. Egzersiz için yatma zamanına yakın dönemi tercih etmemelisiniz. Yatma ve egzersiz arasında en az iki saat bırakmalısınız.
Uyku hapları kullanmak: Kullanılan uyku hapları doktor nezaretinde kullanılmalıdır. Her gün kullanılan haplar etkisini yitirebileceği gibi, aniden bırakmak uyku düzenini bozacaktır. Bu sebeple uyku hapları azaltılarak kesilmelidir.
Çevresel faktörler
Ses: Uyku için kullanılan odanın ses seviyesine dikkat edilmelidir. Yüksek sesler uykunun bozulmasına neden olur.
Işık: Yatılan odanın karanlık olması uyku kalitesini arttıracaktır. Odada ışık olması halinde, gözlerin kapalı olması durumunda bile uyku dağılacaktır.
Sağlıklı bir uyku için yapılması gerekenler nedir?
Her gün aynı saatte kalkmaya çalışın.
Gündüz yeterli ışık olan yerlerde bulunun.
Gece uyku sorununuz varsa, gündüz uykusundan kaçının.
Sigara, kahve, alkol gibi maddeleri akşam saatlerinde kullanmayın.
Spor aktiviteleri, egzersizler yapın.
Uyumadan önce fiziksel ve ruhsal olarak uyku için hazırlanın.
Uyku için kullandığınız odanın ses, ışık düzenine dikkat ediniz.